وقف صحيح به سه شیوه صورت می گیرد:
روم
تعريف احكام آن:
تولید اندکی از مصوت با میزان صدایی است که تنها از نزدیک می توان شنید. باقی مانده ی مصوت به اندازه ی یک سوم آن خواهد بود.
روم تنها در كسره یا ضمه چه حرف موردنظر مشدد باشد چه مخفف، تنوین داشته باشد یا خیر آمده و در حالت فتحه نمی آید. مثل: ﴿أَهَكَذَا عَرْشُكِ﴾ (نمل 42) (مثال اول)
در هنگام وقف با روم باید تنوين را از حرف دارای آن حذف نمود. مانند این آیه: ﴿لَفِي خُسْرٍ﴾ (عصر 2) (مثال دوم)
احكام مد در حالت وقف با روم:
حكم مد با روم همانند حكم آن در حالت وصل می باشد؛ یعنی به میزانی که در حالت وصل کشیده می شود دارایی مد خواهد بود.
- بنابراین چنانچه حرفی که بر آن وقف انجام می گیرد چیزی جز همزه بوده و قبل از آن حرف مد موجود باشد، مد مزبور به اندازه ی طبيعي (یعنی دو حركت) کشیده می شود. مانند:
﴿الرَّحْمـنِ الرَّحِيمِ﴾ (فاتحه 3) (مثال سوم)
﴿إِيَّاكَ نَعْبُدُ وإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ﴾ (فاتحه 5) (مثال چهارم)
- اگر حرفی که وقوف بر آن واقع شده حرف همزه بوده و قبل از آن حرف مد باشد، در این حالت به اندازه ی چهار یا پنج حرکت کشیده می شود، درست مانند زمانی که در حالت واجب متصل بوده و به اندازه ی شش حرکت کشیده نمی شود. مثال:
﴿مِّنَ السَّمَاءِ﴾ (نساء 153) (مثال پنجم).
اشمام
تعريف و احكام آن:
نهادن لب ها برهم بدون ایجاد صدای بلند، با وقف بر حرف آخر كلمه به صورت ساكنی که متمایل به ضمه است، به گونه ای که تنها کسی که می بیند می تواند آن را تشخیص دهد.
اشمام جز بر حرف های مرفوع یا مضموم واقع نشده و در حرف های مفتوح یا مكسور استفاده نمی شود.
احكام مد در حالت وقف با اشمام:
حكم مد با اشمام مانند حكم آن در حالت وقف بر سكون محض است، بدین معنی که به اندازه مد در حالت وقف بر سكون کشیده می شود.
- بنابراین اگر حرفی که بر آن وقف همراه اشمام رخ می دهد غير از همزه بوده و حرف پیش از آن حرف مد باشد، مانند مد مواجه با سكون عمل می شود که در اصل مد طبيعي، مد لين یا مد بدل بوده و به اندازه ی دو، چهار یا شش حركت (2-4-6) کشیده می شود. همانگونه که در این آیه آمده است: ﴿إِيَّاكَ نَعْبُدُ وإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ﴾ (فاتحه 5)
- چنانچه حرفی که وقف بر آن است حرف همزه بوده و حرف پیش از آن مدی باشد، آنگاه مانند مد متصل مواجه با سكون با آن رفتار شده و به اندازه ی چهار، پنج یا شش حرکت (4-5-6)کشیده خواهد شد. مثال این حالت، وقف بر (يَشَاءُ) در این آیه است: ﴿كَذَلِكِ اللّهُ يَخْلُقُ مَا يَشَاءُ﴾ (آل عمران 47)
اشمام تنها دیده می شود و شنیدنی نیست.
اشمام در كلمه ی (تأمنا):
اصل كلمه ی (تَأْمَنَّا) در آیه: ﴿قَالُواْ يَا أَبَانَا مَا لَكَ لاَ تَأْمَنَّا عَلَى يُوسُفَ وَإِنَّا لَهُ لَنَاصِحُونَ﴾ (يوسف 11) (مثال ششم) (تـأمـنُـنَـا) بوده است که نون اول به دلیل ادغام ساکن شده است.
موقع تلفظ این كلمه (تَأْمَنَّا) با اشمام، لب ها بعد از ساكن نمودن نون اول برهم قرار می گیرند، مانند کسی که می خواهد مصوت ضمه را بی آنکه آشکار شود، ادا نماید، برای اشاره به حركت حذف شده ی ضمه در آن. بنابراین اشمام این حالت همانند اشمام در حالت وقف بر حرف مرفوع است.
سكون
تعريف و احكام آن:
سكون خالص یا محضی است که در آن هیچ مصوت یا بخشی از آن نیز نباشد.
وقف با سكون می تواند بر حروفی با مصوت های فتحه، ضمه یا كسره واقع شود.
احكام مد در حالت وقف بر سكون محض:
احكام وقف بر سكون محض در بخش مدها، قسمت مد عارض بر ساكن شرح داده شده است.
بنابراین اگر حرفی که وقف بر آن است، چیزی جز همزه بوده و پیش از آن حرف مد موجود باشد، مد آن به میزان دو، چها یا شش حركت (2-4-6) خواهد بود.
اما اگر حرف محل وقف همان حرف همزه بوده و حرف قبلی آن نیز مدی باشد، مد مذکور به اندازه ی چهار، پنج یا شش حركت (4-5-6)کشش خواهد داشت.
|