1

 

1

تعريف
معنی: بهبود و ظرافت.
اصطلاحاً: دانشی است که احكام و دستوراتی را که باید در هنگام تلاوت قرآن رعایت نمود را مطابق آنچه مسلمانان از رسول الله صلی الله علیه و سلم فراگرفته اند بیان می دارد. این کار با بیان هر حرف با رعایت دقیق مخرج آن و صفات و  حركاتش با دوری از تكلف و دشواری صورت می گیرد.
کمیته ی دائمی تحقیقات علمي و افتاء
س: آیا رعایت تجويد قرآن در نماز واجب است یا خیر؟ به همراه دليل.
ج: خداوند عزوجل دستور به ترتيل قرآن كريم و تلفظ هرچه صحیح تر تمام حروف آن داده و فرموده است: ﴿وَرَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِيلاً﴾  شیوه ی پیامبر خدا صلى الله عليه و سلم در قرائت قرآن كريم چنین بوده که قرائت وی به صورت ترتيل بوده، نه به کندی و نه با عجله، بلکه قرائتی شمرده و حرف به حرف، و ایشان قرائتش را آيه به آيه جدا می ساخت، و در برخورد با حروف مد آن را می کشید، مانند کشیدن (الرحمن) و مد یا کشیدن (الرحيم) و نیز در آغاز قرائت از شیطان رانده شده به خداوند متعال پناه می برد .
و بالله التوفيق و صلى الله على نبينا محمد و آله و صحبه و سلم .

 

کاربردهای آن
        نگاهداشت زبان از اشتباه و خطا در كلام خداوند سبحانه وتعالى.

     نحوه ی فراگیری علم تجويد
1. فرد به قرائت استادش گوش سپارد. این روش پیشینیان می باشد.
2. فرد نززد استادش قرائت نموده و وی اشتباهاتش را تصحیح کند.
بهترین روش جمع بين این دو روش است.
طالب علم تجوید به خاطر داشته باشد که این علم از طریق کتاب ها آموخته نمی شود. بلکه چاره ای جز مراجعه به زبدگان علمای تجويد نیست. از آنجا که برخی ریزه کاری ها و احكام هستند که جز با گوش سپردن مستقیم و حضوری امکان حاصل نمی شوند.
همچنین کسی که در طلب آموختن این علم است باید به نوارهای قاریان برجسته و ماهر زیاد گوش فرادهد. لیکن این کار وی  را از نشستن در محضر اساتید بی نیاز ننموده و تنها در تکمیل آن می باشد.

حكم آن
اهل علم در حكم آموزش علم تجويد و حكم اجرای آن بر دو دسته هستند:
دسته ی اول: اینکه تجويد قرآن و مراعات قواعد آن سنت و ادبی از آداب تلاوت است که بهتر است در هنگام تلاوت قرآن به دور از هرگونه تكلف و زیاده روی بدان پایبند بود، اما واجب نمی باشد. این دیدگاه فقها می باشد.
دسته ی دوم: آموختن علم تجويد فرض كفايه است اما قرائت بر اساس آن بر هر زن و مرد مسلمانی واجب است. این دیدگاه بیشتر علمای تجويد می باشد.
 علمای تجويد
اكثر علمای تجويد عقیده دارند که یادگیری تجويد فرض كفايت بر عهده ی مسلمانان است. پس اگر عده ای بدان مشغول گردند از عهده ی بقیه ساقط می گردد. اما چنانچه کسی بدان روی نیاورد همگان گناهکار خواهند بود.
اما عمل به این علم، یعنی به جای آوردن احكام تجويد در اثناء قرائت قرآن کریم، بر هر فرد مكلفی فرض عين می باشد، حتی اگر از لحاظ تئوری با این احكام آشنا نیز نباشد.
 شيخ محمد بن صالح بن عثيمين رحمه الله
شيخ بن عثيمين می گوید:" تجويد از باب تحسين و نیک ساختن آوای قرآن می باشد، که واجب نیست. چنانچه انسان برای بهتر شدن آوای قرائتش از آن بهره گیرد نیکوست. اما اگر بر اساس آن قرائت ننمود، گناهی بر او نیست و چیزی را از دست نداده است که بواسطه ی آن گناهکار شود. حتی شيخ الإسلام به نکوهش کسانی می پرداخت که به لفظ اهمیت بی اندازه می دهند و پیش می آید که کلمه ای را دو یا سه بار تکرار نمایند تا آن را بر اساس قواعد تجوید درست ادا نموده باشند، و از معنى و تدبر در قرآن غافل می مانند." (الشرح الممتع على زاد المستنقع – بخش چهارم)
از ایشان سؤال شد:
نظر جنابعالی درباره ی آموزش و پایبندی به تجويد چیست؟ و آیا آنچه درباره ی جنابعالی درباره ی وقف بر حرف تاء در کلماتی چون ( الصلاة - الزكاة ) تعریف می کنند، درست است؟
ایشان در پاسخ بیان داشتند: من پایبندی به احكام تجويد در كتب تجويد به تفصیل شرح داده شده است را واجب نمی دانم. بلکه آن را تنها برای زیبایی قرائت می دانم و بحث تحسين و زیبایی در باب لزوم و وجوب نمی باشد. در صحيح بخاري از انس بن مالك رضي الله عنه آمده است که از وی پرسیدند قرائت پیامبر صلى الله عليه و سلم چگونه بود؟ گفت: همراه با مد بود، بسم الله الرحمن الرحيم را چنان قرائت می نمود که بسم الله را می کشید، در الرحمن مد و کشش را بجای آورده و در الرحيم نیز مد را مراعات می نمود.
در این جا طبيعي است و نیازی به چنین توجهی نبود، ولی این روایت بیانگر آن است مد مورد نظر از حد طبیعی بیشتر بوده است.

 
 
 
 
 
مخارج و صفات حروف
ادغـــام
احکــام نون ساکـن
احکـــام میم ساکـن
تفخیم و ترقیق
مــد وقصــر
احکـــام وقف
کــلام بــزرگـان
احادیث رسول الله ص
Free Web Hosting